„Po co Hiszpanom litera ñ i skąd się w ogóle wzięła?” – wydaje się, że tylko osoba początkująca może zadać takie pytanie. Czy aby na pewno? Przeczytaj nasz tekst i poznaj literę ñ od najciekawszej strony.
Pochodzenie litery ñ
W ramach wstępu przypomnijmy, że język hiszpański wywodzi się z łaciny. Pomoże to w zrozumieniu dylematu średniowiecznych skrybów, którzy jako pierwsi spisywali teksty w językach romańskich. Wśród nich znaleźli się hiszpańscy mnisi, którzy zachodzili w głowę, jak zapisać nosową głoskę [ɲ], skoro brakuje jej odpowiednika w alfabecie łacińskim.
Rozwiązanie nie pojawiło się od razu i początkowo obrano różne podejścia. Jedni używali dwuznaku „gn”, inni podwójnej litery n. Jednak na dłuższą metę było to męczące i wymagało większego zużycia papieru. Po pewnym czasie niektórzy mnisi przeszli więc na trzecią formę, czyli n z tyldą (falą). Tym oto sposobem pojawiła się litera ñ.
Sformalizowanie litery ñ
W związku z niejednolitym zapisem rozprzestrzeniał się chaos, któremu kres położył w XIII wieku król Alfons X Mądry. Przeprowadził on reformę, która ustanawiała pierwsze reguły ortograficzne języka kastylijskiego (hiszpańskiego). Nie zabrakło też odniesienia do zapisu w postaci litery ñ, któremu oficjalnie przyznano pierwszeństwo.
Kolejną formą wyróżnienia było umieszczenie litery ñ przez Antonia de Nebriję w pierwszej gramatyce języka hiszpańskiego (hiszp. Gramática de la lengua castellana). Nastąpiło to w XV wieku, czyli kilkaset lat później od czasów reformy Alfonsa X Mądrego.
Jednak pomimo ewidentnego progresu trzeba było jeszcze poczekać na włączenie litery ñ do słowników. Dopiero w 1803 roku uczyniła to oficjalna instytucja państwowa, Real Academia Española (pl. Hiszpańska Akademia Królewska).
Spór wokół litery ñ
W 1991 roku pojawił się pomysł, by zrezygnować z litery ñ i całkowicie przejść na litery łacińskie. Jako powód podano potrzebę ujednolicenia klawiatur we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Jak można się domyślić, pomysł nie spotkał się z aprobatą Hiszpanów, dla których litera ñ była ikoną. Obojętni nie pozostali też wielcy intelektualiści, tacy jak np. Gabriel García Márquez – powieściopisarz i działacz społeczny.
Litera ñ i inne języki
Mimo że litera ñ kojarzy się głównie z językiem hiszpańskim, nic bardziej mylnego. W języku galisyjskim została odnotowana po raz pierwszy w tekście z 1228 roku. Poza tym można ją znaleźć m.in. w asturyjskim, filipińskim czy w języku guarani.
Wymowa litery ñ
Z wyglądu litera ñ prezentuje się figlarnie, lecz wcale nie jest trudna do wymówienia, bo zbliżona do polskiego „ni”. Ponieważ jest też spółgłoską nosową podniebienną, w trakcie wypowiadania język dotyka podniebienia, a wydychane przez nas powietrze wychodzi nosem.
Popularność litery ñ
Jak się okazuje, litera ñ potrafi zainspirować nie tylko językoznawców. Ochoczo korzystają z niej przedsiębiorcy, którzy chcą pokazać związek między ich działalnością zawodową a językiem hiszpańskim. Jeśli więc natrafisz na literę ñ w firmowym logo, to jest niemal pewne, że nie pojawiła się tam przypadkiem.
Zaciekawił Cię ten artykuł? Chcesz rozpocząć naukę języka hiszpańskiego, a może odświeżyć wiedzę? Wypełnij formularz i zapytaj o kursy oraz szkolenia w ProfiLingua. Rozpocznij wspaniałą przygodę i zdobądź cenne doświadczenie!
Czy chcesz, abyśmy skontaktowali się z Tobą w celu zaproponowania Ci odpowiedniego kursu? Wypełnij poniższy formularz:
